nieuwsbrief AgroActualiteiten oktober 2023
Afgelopen maand was ik op vakantie in Sydney waar we op de eerste dag zochten naar een bakery. We waren laat de avond daarvoor aangekomen en de volgende ochtend toe aan een goed ontbijt na al dat vliegtuigeten. Maar kies je voor een volle zaak of voor een leeg café waar de eigenaar op zijn telefoon kijkt? Uiteraard kies je voor de volle, want de kans is groot dat dit een beter restaurant is (waarom zit het anders vol). Zo ook wij, we kozen voor Kafe Kooks aan de Mountainstreet. Een volle zaak, waarbij de eigenaar helemaal gek was van David Bowie en ons enthousiast begroette. Dit gedrag, conformisme (kuddegedrag) is een goede beslisregel en daarom heeft evolutie het ingebouwd in ons brein.
Wat je wel hebt bij dit kuddegedrag is dat wanneer iedereen in een groep iets vindt, dan wil je er niet uit liggen door iets anders te vinden. Dit klinkt misschien wat puberaal, maar bedenk dat voor onze voorouders ‘uit de groep liggen’ vroeger een doodvonnis betekende. Nu is het zo dat wanneer je jezelf wijs maakt dat Apple echt veel beter is en je bij de aanhangers hoort van Apple, daar dan maar een kleine prijs voor wordt betaald. Bij een crisis blijken mensen meer kuddegedrag te vertonen. Voordeel is dat je je beschermt voelt en dat er meer eenheid is met een snellere besluitvorming. Er is geen tijd voor discussies of ruimte voor verdeeldheid. Maar daarbij schuilt nu ook het gevaar, dat mensen met een afwijkende visie of mening vanuit het perspectief van de groep een bedreiging vormen. Zij worden weggezet als mensen met bedenkelijke motieven. Deze situatie creëert uiteraard een perfecte omgeving voor machthebbers die hun plannen willen doorvoeren. Iedereen met een andere mening is immers een verrader. Of zoals George Bush het verwoorde in de aanloop naar de langstlopende oorlog in de Amerikaanse geschiedenis: you are either with us or with the terrorists. Maar de achilleshiel is wel dat wanneer de top ernaast zit, het hele schip op de klippen loopt. Zie hier Groningen aardbevingen, kinderopvangtoeslagaffaire of de oorlog in Irak.
Het gevolg van een toegenomen druk binnen een groep van bijvoorbeeld agrariërs is dat mensen zich niet meer gemakkelijk open durven te uiten wanneer ze een andere mening zijn toegedaan. Met andere woorden: de psychologische veiligheid in de samenleving neemt af. Dit is problematisch, omdat het juist die psychologische veiligheid is die maakt dat wij als team (B.V. Nederland) problemen kunnen oplossen. De sociale media weet je overal nu wel te vinden. Waarbij het gevaar van morele veroordeling, uitsluiting en het label ‘complot’ maakt dat menig wetenschapper en bestuurder zijn of haar inhoudelijke kritiek een bepaalde koers niet uitspreekt. Of het nu over stikstof, Israël en de Palestijnen, de klimaatverandering, LHBTIQ++, asielbeleid of de politieke voorkeur gaat, geef iedereen de vrijheid om uit die veilige comfortzone te kunnen stappen. Gun mensen de mogelijkheid om zich uit te spreken of durf je uit te spreken en zelf veranderingen aan te brengen, want door je als individu, team of organisatie vooruitstrevend en innovatief te profileren, zorg je ervoor dat de kudde straks wellicht jouw visie volgen.
Kuddegedrag kun je overigens ook omkeren. Zo zaten wij bij de thuisreis vanuit Australië ’s ochtends vroeg in de trein richting Heerenveen. Op een gegeven moment kwam er een man binnen in de coupé, een dakloze zoals hij zichzelf noemde en hij wilde een kaart verkopen. Opvallend vond ik dat de meeste mensen hun hoofd de andere kant op draaiden, druk op hun telefoon bezig waren en totaal geen oog hadden voor de man en zijn verhaal. Willen jullie misschien een kaartje kopen? Met het geld dat ik ophaal kan ik vanavond mijn onderdak betalen. ’Ik vroeg wat hij voor de kaart wilde hebben en hij antwoordde dat het niet uitmaakte, wat ik kwijt zou willen. Ik gaf de man 2 euro en die lach die op zijn gezicht kwam was echt onbeschrijflijk en alleszeggend. Ondanks onze vermoeidheid kon onze ochtend niet meer stuk. Ik besefte weer dat geven zo leuk kan zijn, en juist wanneer de mensen die wat krijgen dit waarderen. Maar nu komt het. De man stelde dezelfde vraag aan de mensen naast me in de coupé. En wat er toen gebeurde had ik werkelijk waar niet verwacht. Van de 8 mensen die in mijn coupé zaten gaven alle 8 geld of kochten een kaart. En niet alleen gaf iedereen een x bedrag, de bedragen liepen steeds hoger op. Daarnaast was iedereen plotseling super vriendelijk tegen de man en wenste hem een fijne dag. Wauw, wat vond ik dit leuk. Het is wetenschappelijk bewezen dat mensen meer geld geven als anderen het bedrag kunnen zien dat zij geven. In dit geval wil ik zeggen, kuddegedrag is zo slecht nog niet.
Met vriendelijke groet,
d&u advies B.V. – Herman Hofstee, Klaas Jan Janssen en Björn Schutter
Herman
Herman Hofstee